پرفسور ویلیام کاکرهام، در وبینار “علل اجتماعی سلامت و بیماری” که به همت و با مشارکت گروه مدیریت رفاه اجتماعی دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی و گروه علوم رفتاری جهاد دانشگاهی فارس برگزار شد، به بیان علل اجتماعی بیماری‌­ها پرداخت که چگونه عوامل اجتماعی نقشی بنیادی در تعیین سلامت و بیماری دنیای امروز بازی می‌کند.

به گزارش ایسنا به نقل از جهاددانشگاهی فارس، کاکرهام، عوامل مختلفی چون طبقه اجتماعی، شرایط زندگی، نژاد و جنسیت را می‌توان به‌عنوان علل بنیادی سلامت و بیماری عنوان و اضافه کرد که در مرحله‌ای از انتقال اپیدمیولوژیک که سبک زندگی مهم‌ترین تعیین‌کننده بیماری و مرگ‌ومیر است، باید علل شکل‌گیری سبک‌های زندگی مختلف را بررسی کرد. بیماری‌هایی مانند دیابت، بیماری­های قلبی و آرتروز برای نمونه، بیشتر در افراد متعلق به طبقه اجتماعی پایین‌تر وجود دارد که تحت تأثیر سبک زندگی این طبقه اجتماعی است.

وی همچنین به طور ویژه به موضوع کووید ۱۹ و چگونگی تاثیرپذیری آن از عوامل اجتماعی پرداخت و گفت: کووید ۱۹ هم علل اجتماعی دارد. در مورد سارس هم همین موضوع صادق بود و از حیوان به انسان منتقل شد و یک همه‌گیری ایجاد کرد. ویروس کووید ۱۹ در یک بازار فروش حیوان در چین دیده شد و این انسان‌ها بودند که برای تغذیه و خرید و فروش غذا به آنجا مراجعه کردند.

این استاد دانشگاه گفت: ویروس کووید ۱۹ از یک خفاش منتقل شد. اما چرا بیماری از پنگوئن‌ها انتقال داده نشده است؟ چراکه شواهد ژنتیکی حاکی از شباهت ژنتیکی خفاش، پنگوئن و انسان است. اینجا جایی است که علل اجتماعی خود را نشان می‌دهد. پنگوئن‌ها در فرهنگ چینی، یک غذای بسیار گران است و خرید آن برای اقشار پایین ممکن نیست.

این جامعه شناس ادامه داد: ترجیح غذایی چینی‌ها، غذای تازه است و جایی که می‌توان غذا تازه به دست آورد همین بازار حیوانات بود. جایی که تمیز نیست و پر از خون و آشغال‌های مربوط به این حیوانات است. این ترجیحات، چه غذای تازه و چه خوردن حیوانات همه در فرهنگ ریشه دارد.

نویسنده کتاب علل اجتماعی سلامت و بیماری، گفت: انتقال ویروس نیاز به ارتباط دارد. ابتدا از حیوان به انسان یعنی جایی که افراد برای تأمین غذای خود مراجعه کردند و پس از آن انسان مبتلا با سایر انسان‌ها که ابتدا در چین و پس از آن با رفت‌وآمد از چین و به چین موجب شیوع شد.

کاکرهام اضافه کرد: همین‌طور در زمان شیوع بیماری از فاصله اجتماعی به‌عنوان اصلی‌ترین روش جلوگیری صحبت شد که اشاره به فاصله افراد از یکدیگر و روابط آنها داشت. همه اینها این موضوع را نشان می‌دهد که کووید ۱۹ هم یک بیماری است که علل اجتماعی دارد.

این محقق جامعه شناسی گفت: افراد در طبقات اجتماعی بالاتر کمتر به کووید مبتلا می‌شوند. چراکه آنها بیشتر می‌توانند فاصله خود از دیگران را حفظ کنند. آنها اطلاعات بیشتری در مورد بیماری و انتقال آن دارند. دسترسی بیشتری به پزشک و درمان دارند و همین طور از تغذیه بهتری برخوردارند. ولی برای افراد در طبقه پایین چنین نیست. برای مثال آنها ممکن است شغلی مثل کارکردن در فروشگاه یا پیک موتوری داشته باشند که مجبور به ارتباط با افراد زیادی باشند. برای این افراد حفظ فاصله و حتی در برخی از مواقع ماشک زدن دشوار است.

وی خاطرنشان کرد: مثال دیگر برای نشان‌دادن اهمیت علل اجتماعی، سیگارکشیدن است. سیگارکشیدن یک عادت نامطلوب است که می‌تواند تا ۱۰ سال از متوسط عمر افراد بکاهد. سیگارکشیدن موجب بیماری­ هایی چون ناراحتی قلبی و سرطان می‌شود. اخیراً شیوع آن در بین نوجوانان هم افزایش‌یافته است. اما باید دانست که آنها سیگارکشیدن را یاد می‌گیرند. آنها در مورد چگونگی سیگارکشیدن و نحوه لذت بردن از آن صحبت می‌کنند. اگرچه افراد ممکن است بعداً به‌تنهایی سیگار بکشند ولی شروع آن معمولاً به‌صورت گروهی و همراه با دوستان است.

کاکرهام اضافه کرد: افراد طبقه بالا با دسترسی بهتر به غذا، شرایط زندگی و درمان می‌توانند از مرگ زودرس پیشگیری کنند. برای مثال در آمریکا سیگارکشیدن در طبقه کارگر شیوع دارد و افراد طبقه بالا و طبقه متوسط روبه‌بالا کمتر سیگار می‌کشند. اکنون بار بیماری‌های قلبی در طبقه اجتماعی پایین بیشتر است. می‌توان از میل و علاقه به سیگارکشیدن هم صحبت کرد ولی آن علت نیست.

این جامعه شناس و نویسنده کتاب علل اجتماعی سلامت و بیماری خاطرنشان کرد: بنابراین علل اجتماعی بیماری‌ها را باید در طبقه اجتماعی، شرایط زندگی، نژاد و قومیت و جنسیت جستجو کرد. جنسیت عامل مهمی است. تفاوت‌های امید زندگی بین زنان و مردان در آمریکا حاکی از اهمیت جنسیت است. همه این عوامل با هم جمع می‌شوند تا نشان دهند افراد چقدر شانس زندگی خواهند داشت و در طول زندگی چقدر سالم یا ناسالم خواهند بود.

به گزارش ایسنا، پرفسور ویلیام کاکرهام از  صاحب نظران معاصر در زمینه جامعه شناسی پزشکی است. وی استاد جامعه شناسی، پزشکی و بهداشت عمومی دانشگاه آلاباما در بیرمنگهام بوده و متخصص مطالعه جنبه های بین المللی سلامت است. به طور کلی حوزه های علاقمندی و تمرکز تحقیقات وی عمدتا در زمینه های عمومی جامعه شناسی پزشکی، سالمندی، جامعه شناسی بیماری های ذهنی وهمچنین مطالعات فراملی و چند ملیتی سلامت و سبک زندگی سلامت است.

منبع:ایسنا